ARBEIDERS CLAREBOUT POTATOES EISEN POTIGE 'PATATTENPREMIE' NA MILJARDENOVERNAME: HEBBEN ZE EEN PUNT?

Moeten de zowat 3.000 werknemers van Clarebout Potatoes, dat voor - naar verluidt - 'miljarden' verkocht is aan het Amerikaanse bedrijf Simplot, een financieel graantje kunnen meepikken van die overname? Leg de vraag dit weekend eens op tafel in de familie en de kans is groot dat je een geanimeerde discussie krijgt. 

Dat merken we hier ook op de redactie, waar reacties binnenkomen die zowat alle richtingen uitgaan. "Zo'n premie zou eigenlijk verplicht moeten zijn, want niet meer dan eerlijk en fair voor de arbeiders die eraan meegeholpen hebben", vindt de ene, terwijl de andere stelt dat "als het loon van de werknemers correct betaald wordt, er geen discussie meer moet zijn".

Het verklaart ineens waarom er nu al meer dan een week gestaakt wordt in de fabrieken van Clarebout. Een verzoeningsvoorstel met een premie van 500 tot 1.000 euro, afhankelijk van de anciënniteit van de medewerker sprong gisteren nog af.

"Niet onredelijk"

Hallo professor arbeidsrecht Frank Hendrickx (KU Leuven), is de eis van het personeel terecht? "Werknemers mogen die vraag zeker stellen, maar juridisch is een werkgever in elk geval niet verplicht om daarop in te gaan", redeneert hij. 

"Dit is een typische vraag van het personeel waarover onderhandeld moet worden, vergelijkbaar met de eis voor een hoger loon. Het resultaat van die onderhandelingen hangt af van verschillende factoren, zoals de economische context, de draagkracht van een onderneming."

Feit is wel dat bonussen voor het personeel niet zo vreemd zijn na een overname. "Sommige bedrijven proberen werknemers na een grote overname aan boord te houden met zogenoemde retentiebonussen. Dat is zeker niet ongewoon."

Ook Kristof Salomez, professor sociaal recht aan de VUB, spreekt bij podcast 'Het kwartier' over een legitieme, "niet eens zo onredelijke" vraag van de werknemers. "Dit bedrijf is op één generatie tijd enorm gegroeid", ziet Salomez. "De werknemers identificeren zich met dat succes. Velen van hen zullen zich nog de tijd herinneren dat het bedrijf veel kleiner was. En dan blijken na verkoop miljarden in handen te komen van enkelingen."

De arbeiders argumenteren dat ze zelf ook bijgedragen hebben aan de winst. "En ik denk eerlijk gezegd dat de familie Clarebout dat zelf ook zo ziet, omdat ze nu toch bereid lijkt om een premie te betalen. De discussie gaat uiteindelijk nog vooral over hoe groot die moet zijn."

10.000 euro?

Welk bedrag is dan überhaupt redelijk in die context? Voorbeelden uit het verleden zijn schaars, maar ze bestaan. Zo nam het Belgische farmabedrijf UCB in 2006 het Duitse Schwarz Pharma over voor 4,4 miljard euro. 

De familie Schwarz-Schütte, die het bedrijf had opgericht en de meerderheid van de aandelen bezat, betaalde alle werknemers - van de laagste tot de hoogste echelons - uiteindelijk een bonus van 10.000 euro uit, goed voor een totaalbedrag van zo'n 42 miljoen euro. Een "afscheidsbonus' werd het genoemd omdat "iedereen heeft bijgedragen aan het succes van het bedrijf".

In 2020 kregen alle medewerkers van het Nederlandse familiebedrijf Royal Agio Cigars, dat ook een vestiging had in het Belgische Oevel, minstens 1.000 euro na de overname door Scandinavian Tobacco Group. Sommige premies liepen zelfs op tot 6 maandlonen. 

Ook daar was in België een korte staking aan voorafgegaan, waarna de verkopende familie Wintermans overstag ging. De familie zei "op die manier een blijk van waardering te willen geven voor de loyaliteit, de mooie momenten die we met elkaar hebben gedeeld en het wederzijdse respect dat we altijd hebben gevoeld".

"Valt niet uit de lucht"

Van vakbondsbronnen horen we dat de eisen van sommige Clarebout-arbeiders oplopen tot 10.000 euro per persoon, terwijl elders de wat meer bescheiden hoop wordt geuit om op een bonus van ruwweg een maandloon per werknemer te landen.

Of dat realistisch is, weet Hendrickx niet. "Maar het personeel maakt uiteraard deel uit van de geschiedenis van een bedrijf. Via de gebruikelijke overlegorganen zal het wel een inschatting hebben van wat mogelijk zou kunnen zijn."

"Het is mijn ervaring dat die vragen en discussie vaak gebouwd zijn op het verleden van een bedrijf. Zulke collectieve conflicten komen nooit helemaal uit de lucht vallen. Dat wordt nu wellicht uitgespeeld."

Dat is in elk geval een suggestie die we in vakbondskringen ook opvangen, waar de felle reacties van het personeel verklaard worden door te verwijzen naar eerdere aanvaringen met de directie.

Blijven praten

Hoe moet het nu verder bij Clarebout? Veel hangt af van de hefboom die de werknemers hebben om de werkgever over de streep te trekken, zegt professor arbeidsrecht Alexander De Becker (UGent). "Die hefboom hebben de werknemers, omdat de directie bij een overdracht van een onderneming wil dat dat zo gemoedelijk mogelijk verloopt. Het bedrijf heeft er alle belang bij om alle plooien zo snel mogelijk glad te strijken en in gesprek te gaan met die werknemers."

Uiteindelijk ligt in dat overleg de enige mogelijke oplossing, vindt Hendrickx. "De typisch Belgische formule om te blijven doorpraten heeft in het verleden al zijn succes bewezen. Je zou, om tot een oplossing te komen, dat overleg ook breder kunnen trekken en kunnen praten over de toekomst van het bedrijf, de rol van het personeel daarin, jobzekerheid en de bestuursstijl van de nieuwe eigenaars."

Bij de vakbonden hopen ze alvast op nieuw overleg. "Aardappelen zijn bederfbare producten. Door de staking te laten aanslepen, heeft het bedrijf al vele miljoenen euro's weggegooid. Dat is geld dat het dan evengoed gewoon onder de werknemers had kunnen verdelen."

2025-10-10T13:04:02Z